Mikołaj Adrian Joachim hrabia Czapski von Hutten herbu Leliwa urodził się 8 września 1753 w Bukowcu. Był synem generała lejtnanta wojsk koronnych (gen. lejtnant w czasach stanisławowskich dowodził dywizją, jego zastępcą był generał major) Antoniego i Kandydy z rodu Lipskich herbu Grabie, kasztelanki na Łęczycy. W wieku 13 lat został przez ojca wysłany do służby wojskowej w pruskich dragonach Finckensteina. Stacjonował w Morągu i Ostródzie. W 1770 awansował na chorążego. Rok potem wraz z pułkiem przeniesiony został do Lidzbarka Warmińskiego i Brodnicy. Boje przeciwko konfederatom barskim zniechęciły Mikołaja do dalszej służby dla Prus i w 1773 roku, dzięki wstawiennictwu ojca, uzyskał zwolnienie ze służby pruskiej.

Przyjęty do Regimentu Konnego im. Królewicza Karola fundacji ojca w wojskach koronnych dosyć szybko awansował: na majora w 1774, rok potem na podpułkownika, by w 1777 roku uzyskać rangę pułkownika. Rok przed ostatnim awansem Regiment im. Królewicza Karola został spieszony i przemianowany na 3. Regiment Pieszy Czapskiego (znany też jako : “Regiment Spieszony Królewicza”, “Regiment Grenadierów Czapskiego”, “Regiment Grenadyerów pod Imieniem Królewicza, chodzący szefostwa JW Czapskiego Pułkownika” lub po prostu “Czapskich”). W 1783 roku odkupił dowództwo pułku.
W okresie Sejmu Czteroletniego był członkiem stronnictwa pruskiego (,,patriotycznego? ), które upatrywało ratunek dla Rzeczypospolitej w sąsiedzie z zachodu, który miał przeciwstawić się imperialnym dążeniom Rosji.
6 XII 1789 r. mianowany został generałem-majorem. W 1791 roku zasiadał w Warszawie w Radzie Regulaminowej i wpisał się na listę członków tego miasta. Następnie na Wołyniu sprawował z ramienia armii opiekę nad zbiegłymi z Rosji Tatarami. Służbowo był związany z dowództwem Dywizji Małopolskiej z Kielc. W lutym 1792 roku otrzymał Order Świętego Stanisława i został przyjęty do Towarzystwa Przyjaciół Konstytucji Rządowej. W tym też roku wziął udział w wojnie polsko-rosyjskiej. W bitwie pod Zieleńcami 18 czerwca zawiódł. Nie wspierając polskiego ataku, zaprzepaścił szansę na rozgromienie Rosjan. Pomimo tego bitwa została uznana za zwycięską dla strony polskiej. W lipcu 1792 roku dostał urlop i opuścił wojsko. 28 lutego 1974 roku targowiczanie pozbawili go godności generalskiej. W powstaniu z 1794 roku udziału nie bierze ? tłumacząc się złym stanem zdrowia oraz groźbą utraty majątku w Bukowcu. Wyjeżdża do Wrocławia, by następnie w tym samym roku na stałe osiąść w Bydgoszczy, w pałacyku Czapskich, który stał na rogu ulicy Bernardyńskiej i Zbożowego Rynku.

27 IX 1804 r. otrzymał pruski tytuł hrabiowski i prawo używania przedrostka von Hutten (niektórzy genealodzy podobno pisali, że rodzina Czapskich przyznawała się do rycerza Dietricha von Huttena z drużyny Bolesława Krzywoustego już w XVII wieku). W dobie Księstwa Warszawskiego w 1807 roku krótko sprawował funkcję wiceprezesa Izby Administracyjnej departamentu bydgoskiego.
Po 1810 roku pokłócił się ze swym bratankiem Józefem na tle spadku po swoim bracie, również Józefie.
Na dwa lata przed śmiercią stał się właścicielem kamienicy na rogu ulicy Mostowej i Starego Rynku.
Umarł w naszym mieście 13 czerwca 1833 roku i w asyście pochodu z pochodniami złożony został w bydgoskiej farze, gdzie w tym samym roku rodzina ufundowała istniejącą do dzisiaj tablicę pamiątkową .

Opracowania na temat Mikołaja Hutten-Czapskiego:
Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: 1925, s. 26-27.
Bolesław Twardowski: Wojsko Polskie Kościuszki w roku 1794. Poznań 1894 , s.21.
Adam Skałkowski: Towarzystwo Przyjaciół Konstytucji 3 maja. Kórnik, 1930, s. 69.
Drygałowa Waleria, Gordon Wincenty: Metryka historyczna domu ul. Mostowa 1.[w.] Kalendarz Bydgoski 1969