Agnieszka Wysocka, doktor historii sztuki z Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy oraz z Pracowni Dziedzictwa Kulturowego w Kujawsko-Pomorskim Centrum Kultury w Bydgoszczy. W 2005 r. obroniła na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, gdzie również studiowała, pracę doktorską ?Architektura Bydgoszczy w dwudziestoleciu międzywojennym? napisaną pod kierunkiem profesora Lechosława Lameńskiego. Jest współautorką wieloetapowego ?Studium historyczno-konserwatorskiego miasta Bydgoszczy oraz książek, między innymi: ?Ulica Gdańska. Przewodnik historyczny? (2003) i ?Kościół pw. Św. Trójcy w Bydgoszczy 1913-2013? (2013), autorką licznych artykułów i esejów dotyczących architektury i sztuki XIX i XX wieku. Współorganizowała ogólnopolskie konferencje Architektura miast, które odbyły się w Bydgoszczy w 2008, 2009 i w 2012 roku. Od wielu lat przygotowuje recenzje z wystaw dla Rozgłośni Polskiego Radia PiK w Bydgoszczy.

* * *

Przedmiotem wnikliwych rozważań autorki, rodowitej bydgoszczanki, jest architektura i urbanistyka Bydgoszczy, piątego pod względem obszaru miasta II Rzeczpospolitej. Miasta, w którym w okresie dwudziestolecia międzywojennego działo się wyjątkowo dużo ciekawego w zakresie tytułowej architektury i urbanistyki. Architekci (miejscowi, jak i przybyli z innych rejonów Polski) projektowali oraz wznosili przede wszystkim budynki mieszkaniowe, oryginalne obiekty użyteczności publicznej i przemysłowej, kościoły i kaplice, a także zabudowania (stadiony, stanice wodne, korty) związane z uprawianiem różnych dyscyplin sportowych.
Lechosław Lameński

Książka Agnieszki Wysockiej spotka się z żywym przyjęciem zarówno w środowisku rodzimych badaczy architektury nowoczesnej, studentów architektury i historii sztuki, a także mieszkańców tego pięknego miasta oraz regionu, zainteresowanych skomplikowaną historią i bogatą infrastrukturą architektoniczno-urbanistyczną, pozwalając uznać Bydgoszcz za jedno z najciekawszych miast Polski.
Janusz Dobesz

Kiedy w styczniu 1920 roku Bydgoszcz na powrót znalazła się w granicach państwa polskiego, charakter i klimat miasta tworzyła architektura z przełomu XIX i XX wieku (okres od połowy XIX wieku do wybuchu I wojny światowej był decydujący dla procesu przekształcania się Bydgoszczy w nowoczesne miasto). Nie znaczy to jednak, że budynki z lat międzywojennych nie odcisnęły na tkance urbanistycznej swojego piętna. Z Bydgoszczy wyjeżdżali Niemcy, do Bydgoszczy przyjeżdżali nowi mieszkańcy, którzy chcieli i jednocześnie musieli stworzyć w tym miejscu takie warunki, aby czuli się tutaj dobrze, u siebie. Ze znaczącego ośrodka administracyjnego, z miasta regencyjnego, bogacącego się dzięki Kanałowi Bydgoskiemu, zamieniła się Bydgoszcz w miasto powiatowe wpisane w granice województwa poznańskiego. Przez całe lata tęsknie ?patrzyła? w stronę rozbudowującej się Gdyni, marząc o tym, żeby zostać stolicą województwa pomorskiego albo chociaż zmienić przynależność terytorialną. Marzenie spełniło się krótko przed wojną ? 1 kwietnia 1938 roku stała się ?siostrą Gdyni?. Dla architektury lat międzywojennych bardzo ważna była działalność Wydziału Budownictwa Magistratu, którym kierował najdłużej (w latach 1921 do 1934) inż. arch. Bogdan Raczkowski, absolwent Politechniki Lwowskiej. To pod jego czujnym okiem powstawały w latach 20. XX w. plany: Szpitala Miejskiego (największej tego typu inwestycji w Polsce), Domu Starców, Stadionu Miejskiego, Łaźni Miejskiej, domów czynszowych, szałasów wioślarskich i szkół. Kościoły projektowali dla Bydgoszczy przede wszystkim architekci związani z Poznaniem. Adam Ballenstaedt zaprojektował monumentalny kompleks kościoła i klasztoru oo. Misjonarzy ? wotum za powrót Pomorza do Polski, a Stefan Cybichowski przygotował w latach 20. XX w. rysunki świątyni pw. MB Nieustającej Pomocy utrzymany w stylistyce barokowych kościołów drewnianych i pod koniec lat 30. XX w. plany dla kościoła pw. św. Antoniego o prostej bryle zaakcentowanej wysoką wieżą.

Wśród działających samodzielnie projektantów przeważali budowniczowie, ale wśród nich zdarzały się takie indywidualności jak inż. Bronisław Jankowski, bud. Jan Kossowski, bud. Józef Grodzki czy bud. Józef Trojański. To oni między innymi zabudowywali willami tereny przeznaczone pod nowe osiedla ? ekskluzywną dzielnicę Sielanka, osiedle Leśne ? nazywane ?wizytówką miasta dla przyjeżdżających z Gdyni?, Jachcice i Jary. Projektowali też kamienice czynszowe o zaokrąglonych narożnikach. W 1938 r. rozpisano ogólnopolski konkurs na nowy ratusz, przygotowywano się również do Wystawy Ogólnopomorskiej, która miała się odbyć w 1941 roku. Obu tych projektów nie udało się już niestety zrealizować?

Agnieszka Wysocka, fragment książki Architektura i urbanistyka Bydgoszczy w okresie międzywojennym