- Systemem więziennictwa w powojennej Polsce zajmuję się już prawie dziesięć lat – zdradził prof. Tadeusz Wolsza, a rezultatem jego badań jest bogato udokumentowana książka tej sprawie poświęcona, ze szczególnym uwzględnieniem więziennej codzienności. W oficjalnej dokumentacji obraz życia codziennego był całkowicie zafałszowany. Na szczęście, kiedy stało się możliwe, czyli po roku 1989, byli więźniowie polityczni opublikowali bardzo wiele wspomnień i relacji z pobytu w zakładach karnych i obozach, gdzie byli osadzeni.

Tytuł książki prof. Wolszy należy traktować przenośnie, gdyż zajmował się nie tylko więzieniami, ale także obozami pracy przymusowej oraz ośrodkami pracy więźniów – formą pośrednią między więzieniem a obozem pracy. Ich powołanie uzasadnił bydgoski naukowiec tym, że w pewnym momencie zabrakło rąk do najcięższej pracy, w kopalniach i kamieniołomach, gdyż wykonujący ją niemieccy jeńcy wojenni (blisko 50 tys. osób) zostali odesłani do ojczyzny. – Powstał ogromny deficyt rąk do pracy, taniej siły roboczej ? wyjaśnił Tadeusz Wolsza. Do najbardziej restrykcyjnych należał ośrodek w Piechcinie znajdujący się terenie naszego województwa.

Nie byli klasycznymi więźniami mężczyźni wcielani do wojskowych batalionów górniczych, gdyż formalnie była to forma odbywania zastępczej zasadniczej służby wojskowej. Faktycznie wykonywali oni pracę przymusową w kopalniach. – Jeszcze w 1956 roku przeprowadzono pobór, w którym zabrano do pracy niewolniczej 60 tys. młodych ludzi, pochodzących przede wszystkim z rodzin o tradycjach niepodległościowych, kontestujących system komunistyczny ? relacjonował prof. Wolsza.

Przejmujący był fragment jego wystąpienia, w którym opowiadał o metodach dręczenia kobiet osadzonych w 1952 roku w więzieniu w Inowrocławiu. Były też budujące fragmenty, informujące o brawurowych ucieczkach więźniów albo o odbijaniu całych obozów przez oddziały podziemia polskiego.

Zainteresowani tą tematyką znajdą więcej ciekawych, ale często przygnębiających informacji w książce ?Więzienia stalinowskie w Polsce. System, codzienność, represje?.