W siedemdziesiątej piątej odsłonie "Życia w ukryciu" Galeria Autorska proponuje poezję Grzegorza J. Grzmot-Bilskiego i fotografie Jakuba Kaji.
Grzegorz J. Grzmot-Bilski – poezja
Grzegorz J. Grzmot-Bilski, ur. 1964 r. w Bydgoszczy, poeta i filozof. Doktorat z filozofii obronił w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie (1994). Przez wiele lat pracował jako adiunkt w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Autor książek poświęconych filozofii: Idea racjonalności w filozofii A. N. Whiteheada (1996), W poszukiwaniu syntezy. Między wiarą a rozumem (2004), Bierdiajew i problem wolności (2010). Opublikował także książki poetyckie: Z powrotem do życia (2003), Nim spłonę w świetle (2011), Przebóstwienie (2015), Sprzedawca kawy (2019) i Niebieski argonauta (2021).Jego wiersze były publikowane m. in. w Akancie, Okolicy poetów i BIK-u. Współtwórca Czasopisma Filozoficznego Filo-Sofija, członek Polskiego Towarzystwa Filozoficznego oraz przewodniczący Komisji Filozofii Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego. [Fot. Krzysztof Szymoniak]
Niebieski argonauta
Dotykamy się skrzydłami
Jeżeli wszechświat jest poezją
-
N. Whitehead, Process and Reality
Noc olśnień
Zatańczyć
-----------------------------------------------------
Jeżeli wszechświat jest poezją. O wierszach Grzegorza Grzmot-Bilskiego
Poezja Grzegorza-Grzmot Bilskiego jest poezją filozoficzną w sensie dwojakim: po pierwsze, wypełniona jest aluzjami filozoficznymi i religijnymi – odniesieniami do epizodów Ewangelii i do koncepcji wpływowych myślicieli XIX i XX wieku, m.in. Fryderyka Nietzschego, Alfreda Northa Whiteheada czy Carla Gustava Junga. Ten zespół odwołań nie pełni tu jednak funkcji erudycyjnego ornamentu, ale służy pogłębieniu refleksji nad kondycją duchową i moralną człowieka współczesnego, stwarza perspektywę, która przybliża kulturowe doświadczenie podmiotu, sytuuje je w określonej tradycji, a tym samym uwiarygadnia jego spostrzeżenia i diagnozy.
Autor kreuje wizerunek bohatera-wędrowca, nomady przemierzającego terytoria współczesnej „ziemi jałowej”, człowieka zagubionego, wykluczonego i wydziedziczonego, doznającego zwątpień i duchowych cierpień. Jest on świadom własnych słabości i jednocześnie boleśnie odczuwa negatywny, dezintegrujący i destabilizujący wpływ po/nowoczesnej kultury z jej tendencją do relatywizacji, desemantyzacji, społecznej atomizacji czy skłonnością do ironicznego i prześmiewczego stosunku do świata wartości. Jego podróż ma charakter poznawczy i terapeutyczny – rozpoznaje zwodniczy, iluzoryczny i rozkładowy charakter kultury ponowoczesnej i zarazem uzmysławia sobie ułomności własnej natury – zmysłowość, egoizm, narcyzm – zaś wiedza ta motywuje go do podjęcia wysiłku moralnej rekonwalescencji i duchowej reintegracji, których skuteczność gwarantuje przymierze z Chrystusem.
Z filozoficznym kontekstem tych wierszy ściśle koresponduje ich religijny wymiar. Jest to bowiem poezja konfesyjna, otwarta i szczera w swej wyznawczej tonacji, poezja silnie zakorzeniona w tradycji chrześcijańskiej i zarazem poezja konsolacyjna – przynosząca pocieszenie i pełna ufności w możliwość resakralizacji istnienia, nasycenie egzystencji duchową treścią i wskazująca na konieczność odnowienia religijnego wzoru życia.
Piotr Siemaszko
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Jakub Kaja – fotografia
Jakub Kaja, urodzony 1.05.1982 w Bydgoszczy. Absolwent Akademii Krakowskiej na Wydziale Malarstwa o specjalności grafika użytkowa oraz Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku na Wydziale Grafiki o specjalności fotografia. Pasjonat fotografii ulicznej, plakatu, grafiki i designu. Z zamiłowania podróżnik i sportowiec. Na co dzień szczęśliwy mąż i tata. Zdobywca 1 miejsca oraz specjalnego wyróżnienia w ogólnopolskim konkursie na plakat z okazji 90 lecia Banku PKO BP. Uczestnik wystawy konkursowej 23 Międzynarodowego Biennale Plakatu w Wilanowie, 26 MBP w Warszawie oraz IV Biennale Plakatu Społeczno-Politycznego w Oświęcimiu. Laureat 1 nagrody w ogólnopolskim konkursie na plakat z okazji 100 - lecia Odzyskania Niepodległości przez Polskę. [Fot. Krzysztof Szymoniak]
Jakub Kaja – fotograf życia samego
Trudno zostać obojętnym wobec fotografii Jakuba Kaji, ponieważ skłaniają one do głębszego namysłu nad kondycją człowieka współczesnego (ponowoczesnego), utrudzonego codziennymi zmaganiami, przeciwnościami losu i często utratą wymiaru sacrum. Najkrócej rzecz ujmując można powiedzieć, że zasadniczym tematem fotografii Jakuba Kaji jest rzucona w czasoprzestrzeń ludzka egzystencja i jej świat życia codziennego (Lebenswelt).
Fotograficzna twórczość Jakuba Kaji, w pewnym stopniu, wpisuje się w fenomenologię Edmunda Husserla, gdzie podmiot poznania (ego transcendentalne) staje się „niezaangażowanym obserwatorem”, który sytuuje się ponad i poza światem życia codziennego. Sądzę, że ta postawa bliska jest samemu Jakubowi Kaji. Jest jednak pewne „ale” w fotograficznej twórczości autora cyklu zdjęć pt. „Wnętrze”. Polega ono na tym, że artyście nie wystarcza bycie tylko obojętnym fotoreporterem w świecie życia codziennego, określanego mianem profanum. Czego zatem szuka w swojej twórczej przygodzie Jakub Kaja? Tym „czymś” jest znalezienie głębokiego sensu świata i życia ludzkiego. Twórca poszukuje tego, co nieogarnione w tym, co ograniczone, nieskończoności w doczesności. Bowiem dla Jakuba Kaji świat naszej codzienności jest czasoprzestrzenny i naznaczony tajemnicą zarazem. Fotografie Kaji skłaniają wnikliwego obserwatora do zadawania wielu pytań: Kim byliśmy? Kim jesteśmy? Kim będziemy?
Ludzka egzystencja ukazana na fotografiach Jakuba Kaji jawi się jako nakładanie się dwóch płaszczyzn, tj. sfery profanum, Platońskiej „jaskini codzienności” ze sferą sacrum. Tym samym pokazuje on, że ponowoczesne rozdarcie między Bogiem a człowiekiem może być przezwyciężone.
Grzegorz J. Grzmot-Bilski